Eclectus Papağanı (Elektus)

Genel bilgiler:

Bu güzel papağan türü Güneypasifik bölgesinden gelmektedir.
Bilimsel literatür de yazar göre değişen şekilde bu guruba ait 9 bazen de 10 alt tür sayılır. Bu papağanların dış ülkelere yapılan ihracatı sonucu, maalesef bazı üreticiler alt türleri kendi içinde eşleştirip melezler (Hybride) elde etmişlerdir.
Eclectuslar genel olarak 29cm - 40cm arasında kısa kuyruklu, güçlü beden yapısına sahip ve yaklaşık ağırlıkları 450gr bulan papağanlardır. Kanatlarını açtıklarında mesafeleri 70cm civarında olduğu için barındıkları iç alanların geniş olması gerekir. Erişkinlik dönemine (eşleşebilme dönemi) yaklaşık olarak 3 yaşına geldiklerinde girerler.

Eklektusların erkek ve dişisinin aynı türe ait iki farklı cins olduğunu araştırmacıların keşfetmesi epeyi sürmüştür. Bu türde ana tür ve alt türler arasında renkler çok ufak farklarla değişim gösterir. Dişi ve erkek papağan arasında (Dimorphismus, Sexualdimorphismus) ise, çoğu zaman 2 farklı tür şeklinde algılamalara yol açacak renk farkları vardır. Dişilerde ana renk çok koyu göz alıcı kırmızı tonlarda olurken erkek kuşların ana renk tüyeri yeşilin tonlarında değişim gösterir. Gagaları kuvvetlidir, üst kısım portakal-kırmızı, ucu sarı tonda ve alt gaga siyah renkte olur. Göz renkleri de (türe göre) kırmızı, portakal-kırmızı tonda ya da kahve-kızıl tonda olur. Dişi kuşların gaga rengi de erkekten farklı olarak siyah tonda ve göz rengi de genelde beyaza yakın - sarımsı tonlarda olur.

Eklektusların tüy yapısının en belirgin özelliği bizde olan saç yapısına benzerlik göstermesi ve bu sebepten dolayı da tüm papağanlar arasında tek olmasıdır. Dişi kuşlarda yapılan araştırmalar sonucu tahmin edilen, yaşam alanını sahiplenmede daha baskın oldukları ve eşleşme dönemi dışında da erkek kuşa karşı çokta sempatik yaklaşmadıklarıdır.
Eklektusların diğer papağanlara göre bir farkı da tüy yapılarında toz bezeleri yerine yağ bezelerinin olmasıdır. Eklektuslarda diğer papağanlarda bilinen beyaz toz, kepeklenme yoktur. Eklektuslar bu yağ bezeleri ile temizlik esnasında tüylerini parlatırlar ve buda parlak ve canlı görünmelerini sağlar.

Sınıf: Kuşlar-papağanlar (Psittaciformes)
Aile: Psittacidae (gerçek papağanlar)
Alt aile: Psittaculidae
Tür: Eclectus roratus

Alt türleri:

1- Eklektus roratus roratus (nominat form– ana tür -P.L.S. Müler-)
2- Eklektus roratus polychloros ( Scopoli 1786)
3- Eklektus roratus salomonensis (Rothschild und Hartert 1901)
4- Eklektus roratus aruensis (G.R. Gray 1858)
5- Eklektus roratus biaki (Hartert 1932)
6- Eklektus roratus cornelia (Bonaparte 1850)
7- Eklektus roratus macgillivrayi (Matthews 1913)
8- Eklektus roratus riedeli (A.B. Meyer 1882)
9- Eklektus roratus vosmaeri (Rothschild 1922)
10- Eklektus roratus westermani (Bonaparte 1850)

Yaşam alanları:

Doğal yaşam alanları, Avustralya’nın kuzey-doğusunda kalan yağmur ormanlarında, Salomon, Molukken ve komşu adalarda birde Yeni Gine’dir. Ufak bir nüfus ise Avustralya’da Cape York bölgesinde yaşar.
Genel olarak doğal yaşam alanı seçimleri iç kısımlarda kalan yağmur ve Mangrov ormanlarıdır.

Türlerin kısaca barındıkları doğal yaşam alanları şu şekilde sıralanabilir:

1-Eklektus roratus roratus (nominat form– ana tür -P.L.S. Müler 1776-)
Kökeni Molukken bölgesinin orta ve güney kısımlarında daha doğrusu
Buru ve Ceram adalarından gelmektedirler. Yeni Gine’nin batısında
Kalan bölgede. Gorong adasına ise daha sonrasında getirilmişlerdir.
Saparua ve Haruku adalarında bu türün temsilcileri artık kalmamıştır,
Nesli tükenmiştir.
2- Eklektus roratus polychloros ( Scopoli 1786)
Bu alt tür Yeni Gine kökenlidir. Waigeo, Batanta, Salawatis ve Misools
Adalarını da kapsayacak şekilde, batı Papua adaları. Kıyılara yakın adalar ve
Kai. Koror ve Pasifik (Palau) grubunda ki küçük adalara daha sonra
Getirilmişlerdir.
3- Eklektus roratus salomonensis (Rothschild und Hartert 1901)
Bismarckarchipel Yeni Britanya, Wuti adaları, Wuti Lolobau, Wuti Wotam
Faust van York, New Irland, New Hanford, Tabar, Lihir, Tangave Feni.
Solomon adaları, Buku ve Bougainville’in doğusuna doğru ve
St. Cristobal.
4- Eklektus roratus aruensis (G.R. Gray 1858)
Aru adaları.
5- Eclectus roratus biaki (Hartert 1932)
Kökeni Geelvink koyu adalarından (Numfor, Biak, Yapen ve Mios Num)
Gelmektedir.
6- Eklektus roratus cornelia (Bonaparte 1850)
Kökeni; Hindistan’a bağlı küçük Sunda adalarından biri olan Sumba
Adasından gelmektedir.
7- Eklektus roratus macgillivrayi (Matthews 1913)
Kökeni Avustralya, Cape-York yarımadasının kuzey ve doğu
Bölgesindendir.
8- Eklektus roratus riedeli (A.B. Meyer 1882)
Kökeni Hindistan’da Tanimbar adasıdır.
9-Eklektus roratus vosmaeri (Rothschild 1922)
Molukken merkezinde ve kuzeyindeki adalarda.
Hindistan ve ayrıca Halmahera, Morotai, Batjan, Obi, Damar,
Mare ve Kayao adalarında. Ternate und Tidore adalarında ise bu
Türün neslinin tükendiği varsayılmakta.
10- Eklektus roratus westermani (Bonaparte 1850)
Kökenleri maalesef bilinmiyor.
Bu alt türle ilgili konular maalesef daha henüz netleştirilmemiştir.
Bu türe ait olduğu söylenilen 11 adet (6 dişi ve 5 erkek kuş)müze
Numunesi vardır. Bu numunelerde zaten esaret altında olanlardan
Alınmıştır ve asıl kökenleri tespit edilememiştir. Bazı araştırmacı-
Yazarların tahminine göre ufak ebatlarına ve renklerine bakıldığında
Bunlar, bir alt türden çok 2 alt türün eşleşmesinden olan melezlerdir.
(Eclectus r. vosmaeri ile Eclectus r. roratus veya Eclectus r. riedeli
İle eşleşmiş olmaları her ne kadar netleştirilememişse de düşünülmüş.)

Doğal yaşamda davranış şekilleri:

Üreme sezonları dışında genelde tekli ya da ufak aile gurupları halinde yaşarlar. Onları kalabalık sürü içinde görmek genelde çok nadir olan bir durumdur. New-Irland da toplu halde 30 adet, Avustralya da ise zaman-zaman yemlenilen ve uyudukları ağaçlarda 80 adet kuş dikkat çeken seslenişleri sayesinde bir arada görülmüştür. Sesleri sert ve gıcırtılıdır. “Krraatch-krraak” diye bir ton 3 veya 4 kere tekrarlanır. Yemlenirken de 2 heceli “tschu-wi-tschu-wi” sesi çıkarırlar. Erkek kuşların ise kendilerine has “tschii-ong” şeklinde bir seslenişi vardır. Zaten onları belirlemek ve tanımak bu dikkat çeken seslenişleri sayesinde kolay olmuştur.
Daha çok eşli olarak uçarken ya da erkeleri tek başına açıklıkta kalan ağaç dallarında otururken ve türdeşlerine seslenirken görülürler.

Dişi olanlar ise daha çok ağaçlık bölgenin iç kısımlarında, sessiz bir şekilde otururlar. Onları fark etmek ise Kırmızımsı- mavi tonda ki renkleri nedeniyle daha zordur. Renkleri iç ağaçlık bölgelerde onlara ideal gizlenme sağlar.
Eşler birbirinden genelde birkaç metre mesafeli olarak değişik dallarda oturur hatta bazen de başka-başka ağaçlarda dururlar.
Eşli olarak veya ufak guruplar halinde sabahın erken saatlerinde yem arayışı için ana uyuma (bölgelerini) ağaçlarını terk edip orman içlerine palmiye alanlarına uçarlar. Ürkek ama uyanık, dikkatli olan kuşlardır.
Ürkütüldükleri zaman yüksek bir seste bağırarak ve terk edecekleri bölge üzerinde önce bir tur atarak kaçarlar. Ana uyuma (barınma) bölgelerine (ağaçlarına) genelde saat 16.00 veya 18.00 civarında dönmüş olurlar.
Guruba yeni katılacak olanları önce değişik tonlarda seslerle selamlarlar.
Uçuşları güçlü ama yavaş olur. Aralarda sıkça kanat çırpmaları ve atılımları ile bilinirler. Yemlenme alanlarına uçuşları ağaç tepeleri üzerinden, palmiyeliklerde ve açık alanlarda ise daha çok alçaktan ve zeminden en fazla 1-2metre yukarıda kalacak şekildedir. Dişiler çoğu zaman erkeklerin arkasında uçar.

Doğal ortamlarında beslenme şekilleri:

Meyveler (muz, papaya, erik, yöresel tropik olanlar), böğürtlengiller, cevizgiller, tomurcuklar, goncalar, Meyve özleri – nektar, Çiçekler ve tohumlar ana beslenme şekillerini oluşturur. Fırsat buldukça da mısır tarlarını veya muz ekim alanlarını talan ederler.
Yeni Gine de 30-35mt yüksekteki ağaçlarda, adalarda ise daha alçak olan ağaçlar, meyve ağaçları ve Hindistan cevizi ağaçlarında 8ekim alanlarında) yemlenirler.

Üreme dönemleri ve dürtüleri daha çok bulundukları bölgede iklime bağlı olarak değişir.
Yeni Gine de; Genelde tüm yılı kapsayacak şekilde üredikleri varsayılıyor.
Yeni-Britanya (New Britain Hawk Owl) da ocak ayında, Bougainville ve Salomon adalarında eylül – ekim ve nisan – ağustos arasında, Aru adalarında ocak – ağustos arasında ve Avustralya da ekim – ocak arası ürerler.
Yuvalarını sıklıkla yüksek ve kurumuş (ölü) ağaçların içine ya da orman kenarında veya tek başına duran palmiyelerde yaparlar. Kural olarak genelde 14mt ila 25mt arası yükseklikleri tercih ederler. Yuvaların giriş çapları 25cm – 30cm arasında olur ve iç derinlik 30cm ile 6mt arasında değişir.
Kuluçkalarında genelde 1 ila 3 arasında yumurtaları olur ama çoğunlukla da sayı 2 yumurtayı pek geçmez. Dişi kuş yumurtalarını yuva içinde önceden hazırladıkları ve ufak ağaç parçalarından oluşan bölüme bırakır. Eşleşme dönemi esnasında dişiler pasif kalırlar ve yere yapışık gövdeleri ile erkek kuşa kur yaparlar. Bu kur daha çok gövdeyi yere yapıştırıp gagayı hafif açarak ve yüksek seste olmayan tonlarla, kısmen de erkek kuşu takip ederek yem dilenme şeklinde olur. Erkek kuşun bu kura karşılığı; kafayı eğip kanatlarını açarak, kısa geri zıplamalar tekrar yanaşmalar ve kanatları hafif yana doğru açık vaziyete dişinin önüne geçip oturarak olur. Göz irisleri bu esnada daralıp genişlerken kafasını da ileri geri şeklinde bir hareketle sallar aynı anda da gövdesinin ağırlığını bir ayaktan diğerine geçirir. Sonuç itibari ile aşırı görünen hareketlerle kursaktan yem kusarak dişiyi beslemeye başlar. Kafasını dışının boynuna yaslar ve bu esnada hızlı şekilde bir seri yüksek tonda seslerle öter. Yeniden kanatlarını da hafif açarak yana zıplar. Bu kur aşaması dişi ve erkek arasında birçok kere tekrarlanır ve bunun neticesinde eşleşme gerçekleşir. Eşleşme sonucu aralarında kısa bir kavga varmış gibi davranırlar. Dişi hemen kurmuş oldukları yuvaya girerken, erkek kuş dışarıda tüylerini derinlemesine temizlemeye başlar. Eşleşme sonucunda yaklaşık 14 – 21 gün sonra ilk yumurta gelir ve bunu takip eden 2 gün sonrası da 2. yumurta gelir.
İlk yumurtayı bıraktıktan sonra dişi tek başına kuluçkaya yatmaya başlar. Dişi kuş yuvayı gün içinde en fazla sadece 1–2 kere dışkılamak ve su içmek için terk eder. Erkek kuş ise bu süreçte yuvanın dışında yakın bir yerde bekler ve dişiyi seslendiğinde yuva ağzından yemleyerek destekler.

Bir incelemeye göre de dişi yemlenmek için kısa süreli yuvadan çıkıp en yakın dala geçer ve erkek tarafından beslenip yeniden yuvaya döner.
Yumurtalarının çapı: 40,2mm x 31,0mm civarındadır.
Kuluçka süresi yaklaşık olarak 28 – 30 gün arasında sürer. Yavrular yumurtadan çıktıktan sonra ancak erkek kuş yeniden yuvaya girme, kalma ve dişiye yavru bakımında yardım etme iznine sahip olur.
Yumurtadan çıkan yavruları ten renginde üzerleri siyaha yakın grimsi tüycükler kaplıdır gagaları da sarı tonda olur ve ancak 1 yıl sonra koyu rengini alır. Yavruların bağımsız olarak uçmaya başlamaları yaklaşık 70 – 80 gün sonra olur bu süreden sonrada hemen yuvayı terk etmez bir süre daha anne ve babaya bağımlı yaşarlar. Yavruların yuvadan ayrılmasının arkasından genelde dışı kuşta yavrularına karşı bir saldırganlık başlar.
Kuluçka dönemi ve yavru bakım döneminde de eclectuslar çevreden gelecek rahatsızlıklara karşı çok duyarlıdır.

Evcil olarak bakımları:

Eclectus almaya karar vermeden önce, ilk yapmanız gereken bu konuda uzman ve bu papağan türü hakkında (bakmış, beslemiş ve barındırmış olması şartı ile) bilgili birilerinden tavsiye almanız olacaktır.
Diğer papağan türleri ile kıyaslandıklarında söylemeliyiz ki gayet sevimli evciller olacak kapasiteye sahip mükemmel canlılardır Eklektuslar .
Onlara bakacaksanız eğer dikkat edilmesi gereken en önemli konu kafes içi alandır zira kanat açma mesafesi geniş olan bu papağanların rahat edebilecekleri kadar geniş bir kafese daha doğrusu salmaya ihtiyacı olacaktır. Şayet salam dışında kafes içinde bakılacaklarsa ve başka seçenek yoksa gün içinde mutlaka belli bir süreyi kafesin dışında geçirmeleri ve hareket edebilecek, uçabilecek( kafes dışı) alana sahip olmaları sağlanmalı.
Karekter yapıları genelde sakin olan eclectusların sesleri de diğer iri türlerle kıyaslandığında rahatsız edici değildir. Fakat onlarda özellikle akşam saatlerinde ve istedikleri zaman gayet yüksek volümde bağırabilirler bu nedenle Eklektus alacaksanız bu seslere sorun çıkarmayacak komşularınızın olmasına dikkat etmelisiniz. Uçamadan çok tırmanmayı seven ve kemirme güdüleri diğer türlere kıyasla daha az olan papağanlardır Eklektuslar. Kemirme dürtüleri her ne kadar azdır dense bile onlarında her gün mutlaka taze kemirme dallarına ihtiyaçları olacaktır.
Genel yapıları itibari ile meraklı ve inceleyen bir türdürler. Etraflarında olan bitene karşı ilgili ve dikkatli olurlar. Gayet aktif ve cana yakındırlar. Üzerine düşüldüğünde ve doğru şekilde eğitildiğinde eğer ki bu eğitimi alacak yaştaysalar çok güzel konuşan türlerdir. Konuşmayı öğretmek isterseniz onlarla düzenli zaman geçirmeli, sabırlı olmalı ve sağlıklarına özen göstermelisiniz.
Konuşma öğrenme kabiliyetlerinin yanı sıra çevreden sıkça duydukları sesleri kısa sürede taklit etme yetenekleri de vardır. Eğitimlerinde istenirse (öğretilirse eğer) birçok komutu öğrenip, tekrarlandığında kolayca uygulayacak yapıdadırlar. Eklektusları dar alanda tutuğunuzda aşırı mutsuz olacakları bilmeniz gerekir daha çok eşli ve/ veya birkaç çift geniş salmada bir arada tutulursa daha sağlıklı ve hareketli olurlar. Üretimden alınmış, elde yetiştirilmişler genelde eğitime ve insana alışmaya daha yatkın olurken kaçak yolla yakalanmışlarda belli sorunları yaşamak doğaldır. Bunların genelde alışma süreleri çok zor olur.

Eklektuslar alışkanlıklarının değişmesinden, bölgelerinin değişmesinden hatta alıştıkları gıdanın değişmesinden hoşlanmayan ve yeni gelen duruma kolay uyum sağlayamayan yapıya sahiptirler.
Banyo yapmayı, yağmurda (veya spreyle) ıslanmayı çok severler. Bu türün erkekleri daha sakin olurken dişileri özellikle de eşleşme ve kuluçka dönemlerinde saldırgan olur.
Isıya duyarlı türler oldukları için bulundukları ortamda ısı düzeyi mutlaka 15C üstünde olmalı özellikle kış aylarında eğer salmada bakılıyorsa içi ısıtılabilen ve iyi izole edilmiş bir sistemle hazırlanmış salmada barındırılmaları gerekir.
Hareket ihtiyaçları fazla olduğu için bu türü iç ve dış bölmesi olan ve gün içinde her iki tarafı da kullanıma sunulacak geniş salamlarda (iç salama ebadı yaklaşık 5m uzunluk ve 1 m genişlik gibi) barındırmanız sağlıklıdır.
Eklektuslarda birçok üreticinin veya evcil olarak bakanın aktardığı bir sorun ise tüy yolma eğilimlerinin olmasıdır. Araştırmalara rağmen nedeni tam olarak açıklanamayan ve daha çok psikolojik diye düşünülen tüy yolma eğilimleri vardır. Her ne kadar Eklektuslar eşlerine sadık ve ömür sürecinde tek eşle kalsalar da bazen de eşleri ayırmak gerekebiliyor. Tüy yolma uzun yıllar bir arada barınmış hatta yavruları olmuş eşlerde bile görülebilen bir sorun. Bir anda erkek veya dişi kuş tüylerini yolmaya, koparıp atmaya başlayabiliyor. Sebep olarak tahmin edilen tek konu ise; dar alanda eşlerin uzun süreli bir arada kalmasından oluşan stres. Çoğu bakıcıdan alınan yoruma göre, eşleri ayırıp başka (özellikle kendilerinin seçebileceği) eşlerle bir araya getirmek, bulundukları ortamı değiştirmek tüy yolma sorununa çözüm olmuştur.

Evcil olarak beslenmeleri:

Klasik papağan yemleri (hazır satılan karışık yemler) elbette verilebilir ama bunun oranı diğer bir türe kıyasla Eklektuslarda daha düşük olmalı.
Beslenmelerinde ağırlık çimlenmiş tohumlara, baklagillere (haşlanmış), sebze ve meyvelere verilmeli. Yemlerinde ki betacarotin ve sebze albümini oranı mutlaka yüksek olacak şekilde ayarlanmalı. Doğal ortamlarında beslenme şekilleri tohum ağırlıklı olmadığından bunları ağırlıklı, piyasada satılan klasik papağan karışımları ile beslemek üzücü sonuçlar doğuracaktır. Diğer birçok türe göre eclectusların sindirim kanalı daha uzun olur (sindirim sistemi daha geç işleme girer), kursakları (Proventriculus) daha geniştir ve buna bağlı olan damarda daha uzundur. Bundan dolayı yağ alımlarının sınırlandırılmış olması gerekir. Zira yağ oranı yüksek olan tohum ağırlıklı bir beslenmede, yapıları nedeniyle yağlanmaya ve yağ bezesi (yağ tümörleri) oluşumuna yatkın türlerdirler. Yağ oranı yüksek besinleri onlara tamamen men etmekte doğru değildir. Çünkü bu seferde yağda çözünen A, E ve D vitaminlerinden faydalanamazlar.
Bunların yanı sıra doğal ortamdan toplanacak veya alınacak (ilaçlanmamış ve yol kenarında olmayan) değişik bitkiler, otsularda beslenmelerinde önemli yer tutar. Bunları da vermekte fayda vardır.
Beslenmelerine dikkat edildiği sürece gayet dayanıklı ve kolay hastalanmayan türlerdirler.

Evcil olarak üretilmeleri:

Eklektuslar da genellikle birçok papağan türünde alışıldığı gibi tek eşle bir ömür geçiren türlerdir. Üretimleri doğal yaşam alanları dışında evcil olarak satılmak üzere getirildikleri birçok ülkede başarılı sonuçlar vermiştir.
Eğer üretim düşünüyorsanız dikkat etmeniz gereken en önemli noktalardan birisi; dişiyi erkeğin bulunduğu salmaya sonradan getirmek olmalıdır zira aksi yapıldığında uyumsuzluk ve kavgaların olması ihtimali çok yüksektir.
3–4 yaşına geldiklerinde eşleşmeye ve üremeye hazır olan bu 35cm-40cm arası iri türün kendine has bir eşleşme tarzı vardır (bkz. Doğal ortamda üremesi).
Onlar için uygun olan yuvalık genelde doğal ağaç içine oyulmuş şekilde olandır. İster özel hazırlanmış ister doğal ağaç kullanılmış olsun yuvalık için dikkat edilmesi gereken durum yuva girişinin en az 30cm çapında olması ve iç derinliğin yaklaşık 60cm olmasıdır. Ayrıca üretim döneminde çevreden gelecek her türlü ses ve aşırı hareketliliği de önlemek gerekir zira bu konuda çok hassas türlerdir.
Önemli olan diğer bir konuda yuvalığın bulunduğu yani üretimin yapılacağı ortamda havada ki nem oranının yaklaşık olarak %70 civarında olmasını sağlamaktır. Nem oranı üretimlerinde çok önemli bir noktadır. Eklektus yumurtalarının içinde gelişen yavrular genelde nem oranı yetersiz olduğundan, yumurtayı kırıp çıkamaz ve ölürler.
Eklektusları kuluçka ve yavru bakım döneminde diğer türlerde olduğu gibi özel bir yemle beslemenizde gerekmez. Önemli olan onlara uygun olan yem tarzını (bkz. Evcil olarak beslenmeleri) yeterli miktarda ve değişik menüler şeklinde vermeniz. Kuluçka ve yavru büyütme dönemi beslenmelerinde dikkat etmeniz gereken tek konu yeterli oranda hayvansal gıdanın da menülerine eklenmiş olmasıdır. Bunun için piyasada satılan kurutulmuş karides, yengeç veya böcekli yemler vardır. Bunların yanı sıra klasik olarak bu dönemde verilen yumurta mamasını da vermenizde bir sakınca yoktur.
Bu konulara dikkat edildiğinde sağlıklı Eklektus yavrularınızın olması gayet kolaydır.

Kaynak: papaganim.net